พระราชกรณียกิจในปีท้ายๆแห่งพระชนม์ชีพของสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี คือได้เสด็จ ทอดพระเนตรหุ่นจำลองพระบรมราชานุสาวรีย์พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งต่อมาได้ประดิษฐาน ณ หน้าอาคารรัฐสภา


            พระราชกรณียกิจในปีท้ายๆแห่งพระชนม์ชีพของสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี คือได้เสด็จ ทอดพระเนตรหุ่นจำลองพระบรมราชานุสาวรีย์พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งต่อมาได้ประดิษฐาน ณ หน้าอาคารรัฐสภา และจากการก่อสร้างพระบรมราชานุสาวรีย์พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ประดิษฐานหน้าอาคารสำนักงานเลขาธิการรัฐสภา เมื่อปี พ.ศ. 2523 ดังกล่าวได้มีประชาชนบริจาคเงินสมทบ ทุนในการสร้างเป็นจำนวนมากเกินกว่าจำนวนที่ต้องการ คณะกรรมการอำนวยการสร้าง จึงเห็นสมควรนำ เงินส่วนที่เหลือจัดตั้งเป็นมูลนิธิเพื่อเป็นการระลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณและเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จ พระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว และสนองศรัทธาของประชาชนผู้บริจาคสืบไป

            สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินีในรัชกาลที่ 7 ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้า พระราชทานชื่อมูลนิธิว่า “มูลนิธิพระบรมราชานุสรณ์พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว” และพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ ๙) ได้มีพระบรมราชานุญาตให้ตั้งมูลนิธิ นี้ได้สำนักงาน เลขาธิการรัฐสภา จึงได้ด าเนินการขอตั้งมูลนิธิ และกระทรวงมหาดไทยได้อนุญาตให้จัดตั้งมูลนิธิได้โดยจด ทะเบียนเป็นนิติบุคคลเมื่อวันที่ 1 กรกฎาคม พ.ศ. 2524

            ต่อมาสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี ทรงพระกรุณาโปรดเกล้า พระราชทานพระราชทรัพย์ สมทบทุนมูลนิธิ บรรดาข้าราชบริพารได้โดยเสด็จพระราชกุศล และประชาชนผู้จงรักภักดีได้บริจาคสมทบทุนสืบ ต่อมา ครั้นสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี เสด็จสวรรคต ในปี พ.ศ. 2527 มูลนิธิ จึงได้แก้ไขเพิ่มเติมชื่อมูลนิธิ ใหม่ โดยผนวกพระนามไว้ด้วย

            ทั้งนี้ มูลนิธิ มีวัตถุประสงค์สนับสนุนการอบรมการศึกษา และให้ความช่วยเหลือแก่นักศึกษาที่ ขัดสน สนับสนุนสถาบันการแพทย์ เผยแพร่พระเกียรติพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนาง เจ้ารำไพพรรณีตลอดทั้งร่วมมือ ส่งเสริม และประสานงานกับสถาบันการกุศลอื่น โดยไม่ดำเนินการเกี่ยวข้องกับ การเมืองแต่อย่างใด